We zullen de komende jaren steeds meer elektriciteit gebruiken en ook gaan opwekken. Ook de bekende salderingsregeling zal afnemen vanaf 2025. Dit alles leidt ertoe dat er steeds meer behoefte is aan het thuis opslaan van je duurzaam opgewekte stroom. Dit is mogelijk met een thuisbatterij of thuisaccu. De batterijen zijn de toekomst maar nu nog volop in ontwikkeling en nog niet ideaal. We geven je uiteenzetting van de huidige stand van zaken en of een thuisbatterij voor jou al interessant is.

Soorten thuisbatterijen

Er zijn grote Lithium-ion-batterijen die stroom voor één of enkele dagen kunnen opslaan. Kosten in de orde van € 600,- tot € 1.000 ,- / kWh opslagvermogen. De verwachting is dat deze kosten de komende tien jaar nog flink zullen dalen. De kleinste thuisbatterij is momenteel 54x40x30 voor 4,8 kWh. Ook bestaan er Lithium-ijzerfosfaat accu’s die als thuisaccu zijn in te zetten.

Voordelen thuisaccu’s

• Je kan een groter aandeel van de stroom van je zonnepanelen zelf gebruiken.
• Ze kunnen ingezet worden als noodstroomvoorziening.
• De stroomproductie van de zonnepanelen is minder gevoelig voor storing in het elektriciteitsnet omdat de door de zonnepanelen geproduceerde energie tijdens een storing vaak wordt opgeslagen in de accu (zolang deze nog niet vol is).

Loskoppelen elektriciteitsnet: voor de meesten nog een brug te ver

Een van de voordelen, die vaak wordt genoemd, is dat je de woning met zo’n thuisaccu los kunt koppelen van het elektriciteitsnet. Technisch is dit wel mogelijk, maar het is niet realistisch omdat je dan een heel groot accupakket nodig hebt, zo groot zelfs dat het duurder wordt dan de woning zelf (zie rekenvoorbeeld 1). De marktpartijen hebben ook nog geen standaardpakketten om woningen elektrisch zelfvoorzienend te maken.

Rekenvoorbeeld 1
Je kan op een woning zoveel zonnepanelen plaatsen dat die over het jaar evenveel stroom opwekken als in die woning in dat jaar wordt verbruikt. De opwekking vindt echter grotendeels in de zomer plaats, terwijl het verbruik in de winter gemiddeld juist wat hoger is. In de zomer ga je over het algemeen langer op vakantie en in de winter is de verlichting langer aan, draait de verwarming geregeld en zal de televisie gemiddeld wat vaker aanstaan. De onbalans over het jaar is ongeveer 23%. Dat betekent dat je netto 23% van het jaarlijkse stroomverbruik in de zomer moet opslaan om de winter door te komen. Daarbij komt dat de accu langzaam leegloopt. Ook een goede accu verliest toch al gauw 5% aan opgeslagen stroom per maand. Daarnaast kost opslaan en ontladen ook energie. Daarom heb je in de praktijk zo’n 30% van je jaarverbruik aan opslag nodig. Stel je hebt een woning met een stroomverbruik van 3.000 kWh per jaar, dan is de onbalans netto 690 kWh en bruto bijna 900 kWh. Bij een prijs van ca. € 500,- per kWh kost dit meer dan € 400.000,-.

Elektriciteitsnetwerk minder belast door thuisbatterij?

Een ander voordeel dat wel wordt genoemd, is dat het net (elektriciteitsnetwerk in de straat) minder belast wordt. Bij de kleinere eenvoudige systemen (die dus niet voor het hele jaar kunnen opslaan) geldt dit niet zomaar. In de zomer is het overschot aan zonne-energie groot, zodat de accu in de avond en de nachts maar deels ontlaadt (zie rekenvoorbeeld 2). De accu is dan halverwege de volgende dag alweer volledig opgeladen. Daarna stopt het laden en wordt overgeschakeld op teruglevering aan het net. Als alle accu’s in de wijk ’s middags vol zijn en er wordt omgeschakeld naar terug leveren, dan wordt het net nog steeds overbelast. Sterker nog, als een groot deel van de mensen in de zomer op vakantie zijn, wordt een heel groot deel van alle geproduceerde stroom terug geleverd. De belasting van het net zal dus alleen afnemen bij toepassing van grote (seizoens)accu’s (die dus nog niet vol zijn ’s middags), maar dat is nog niet realistisch gebleken (rekenvoorbeeld 1).

Rekenvoorbeeld 2
Bij een jaarlijks stroomverbruik van 3.000 kWh is het dagverbruik gemiddeld over het jaar 8,2 kWh. Op een zomerdag is het verbruik wat lager en zal het eerder rond de 7 kWh liggen. De productie van de zonnepanelen schommelt nog sterker over het jaar. Als je het aantal zonnepanelen afstemt op het jaarverbruik, dan zal de stroomproductie op een gemiddelde zomerdag ca. 12 kWh zijn. Er blijft dus gemiddeld structureel 5 kWh/dag over (om op te slaan of terug te voeden aan het net). Na enkele dagen zomer is de accu vol. De volgende dag wordt de accu dus deels ontladen, maar tegelijkertijd weer opgeladen. Als de accu weer vol is, wordt het restant terug geleverd aan het net. Dit voorbeeld gaat ervan uit dat je geen airco hebt. Als je wel een airco hebt, neemt niet alleen het energieverbruik in de zomer toe, maar ook het aantal benodigde zonnepanelen, en dus de stroomproductie in de zomer. Wellicht dat het vermogen aan teruglevering iets minder hoog is, maar het net zal nog steeds zwaar belast worden.

Thuisbatterijen geschikt voor ’s avonds en grijze zomerdagen

Accu’s zijn dus nog niet geschikt om ervoor te zorgen dat de woning kan worden losgekoppeld van het elektriciteitsnet (voor de zogeheten autarkische woning), maar ze zijn wel geschikt om het verbruik ’s avonds en enkele grijze dagen te overbruggen. Om een accu goed te laten werken, moet deze een opslagcapaciteit (in kWh) hebben die ongeveer 3 keer zo groot is als het vermogen van de zonnepanelen (in kWp). Dus bij het eerste rekenvoorbeeld waarbij het jaarlijkse stroomverbruik 3.000 kWh is, zal het vermogen van de zonnepanelen ca. 3,5 kWp (ofwel 3.500 Watt piek) zijn en daarbij hoort een opslagcapaciteit van de accu van ten minste 3 x 3,5 = 10,5 kWh. Het is niet bekend hoeveel het eigen verbruik wordt bij deze capaciteit, maar de inschatting is dat die in de orde van 70% komt. Met andere woorden je gebruikt 2.100 kWh direct en levert 700 kWh terug aan het net. Een accu met een opslagcapaciteit van 10,5 kWh kost orde grootte 8.000 tot 10.000 euro (excl. Installatie).

Kortom: een thuisbatterij verdient zich nog niet terug. Maar je kan het wel aanschaffen als noodstroomvoorziening of om vast ervaring mee op te doen. Verwacht wordt dat er in de toekomst een omslagpunt zal komen waarop thuisbatterijen wel rendabel worden.

Aankooptips thuisbatterij

Als je overweegt een accu aan te schaffen, dan zijn daarbij de volgende aandachtspunten:

• Een thuisbatterij heeft een omvormer nodig, net als zonnepanelen. Als je tegelijkertijd een thuisbatterij en zonnepanelen aanschaft, kan je kiezen voor één hybride omvormer. Ook als je nog niet meteen een accu laat plaatsen maar deze voor de toekomst wel overweegt dan is zo’n hybride omvormer ook een goed idee. Deze kan namelijk vast de energiestromen meten, zodat je straks nog beter weet hoe groot je accu moet zijn.’
• Al je opslagvoorzieningen moeten bij de netbeheerder worden aangemeld.
• Het aantal keer dat je de accu kunt opladen, varieert per merk en type (tussen de 2.800 en de 10.000 keer). Dat betekent dat de ene grofweg drie keer zo lang meegaat als de andere.
• Ruimtegebruik 10 dm³/kWh (begint bij 54 x 40 x 30 cm). Bij Lithium-ijzerfosfaat zal dit wat meer zijn.
• Het gewicht van een accu is ongeveer 5 – 10 kg/kWh (begint bij ca. 50 kg).
• Houdt rekening met trillingen.
• Een Lithium-ion kan ontbranden bij overbelading. Bij brand (ook door externe brand) kunnen (brandbare, giftige) chemische stoffen vrijkomen. Het heeft daarom de voorkeur de accu buiten op te stellen. Lithium-ijzerfosfaat is onbrandbaar en is daardoor veiliger dan Lithium-ion (dus als het toch binnen moet staan, kies dan voor een Lithium-ijzerfosfaat). Dit kost wel een beetje stroom omdat bij lage buitentemperaturen de accu op temperatuur gehouden wordt. Als je toch overweegt om de accu binnen te zetten, kies dan een goed geventileerde locatie waar niet zo snel brand ontstaat en waar een brand minder kwaad kan.
• Denk aan het milieu als je de thuisaccu weg doet. Lithium-ijzerfosfaat is volledig recyclebaar.
• De accu wordt aangesloten op de groepenkast (meterkast) dus plaatsing van de accu in de buurt van de meterkast heeft de voorkeur.
• De capaciteit van de accu loopt door de jaren heen langzaam wat terug.
• Het vermogen dat een accu levert is ca. 0,4 kW/kWh. Dus als je een accu van 5 kWh hebt, zal deze accu in noodstroombedrijf max. 2 kW aan vermogen kunnen leveren. Dat kan dus problemen geven met gelijktijdig een wasmachine en vaatwasser laten draaien, of met elektrisch koken. Voor noodstroombedrijf zal je dus al snel een accu van 14 kWh nodig hebben. En zelfs dan kan je niet alle pitten van je elektrische kookplaat gelijktijdig aanzetten.

Welke thuisbatterijen zijn er?

Er zijn meer dan tien merken van thuisaccu’s op de markt. Enkele voorbeelden zijn:

• Solarwatt Battery Flex AC-1
• Tesla Powerwall
• Enphase AC
• Fronius Symo Hybrid
• Growatt
• LG Chem Resu
• Huawei
• Varta
• SMA
• BMW
• Mercedes
• Samsung
• Iron Edison
• JLM
• Goodwe
• BYD (Lithium-ijzerfosfaat)
• Greenrock (zoutwater)