Groene gevels

Een groene gevel is een gevel waar planten tegenaan of voorlangs groeien. Dit kunnen klimplanten zijn die met de voeten in de grond staan, maar het kunnen ook planten in plantenbakken zijn of plantjes tegen verticaal substraat. De plantenbakken en het verticale substraat zijn duurder, complexer en vergen meer onderhoud en worden daarom met name bij utiliteitsbouw toegepast. De klimplanten komen veel bij woningen voor. Deze variant wordt hieronder beschreven.

Er zijn twee soorten klimplanten:

• Klimplant tegen de gevel (‘direct’). De planten hebben hechtwortels die zich aan de gevel vastklampen. Deze vorm is vanouds de meest toegepaste.
• Klimplant voor de gevel (‘indirect’). Vóór de gevel komt een constructie van hout of metaal te staan waar de klimplant tegenop groeit. Het zijn zogenaamde ‘leiplanten’ welke dus niet tegen de muur plakken maar slingeren om de houten latten of stalen draden. De aanleg is meer werk en het is duurder, maar de groei is beter te sturen. Deze vorm kan ook als zonwering voor/boven ramen dienen. Als je bladverliezende planten kiest, komt er in de winter juist wel weer zon door naar binnen.

Wat is er goed aan een groene gevel?

Een groene gevel heeft voordelen voor de woning (en de mensen daarin) en voor de omgeving. Voor de woning heeft het de volgende voordelen:

• Minder opwarming. Dit werkt vooral goed aan de gevels waar langdurig zon op staat. Doordat de zon niet meer op de gevel valt, wordt die minder heet. Op zonnige dagen kan dat tot wel 20 graden schelen. Doordat de gevel koeler blijft, dringt er ook minder warmte door de gevel naar binnen. De ruimte erachter warmt minder snel op. Als je een airco hebt, kan een groene gevel wel enkele tientallen energie omdat je de airco minder snel aan zult zetten en, als deze aan staat, minder warmte hoeft af te voeren.
• Geluidabsorptie en -demping. Doordat buitengeluiden gedempt en geabsorbeerd worden, zal er minder buitengeluid de woning binnen dringen.

 Energiebesparing in de winter? De extra luchtlaag voor de gevel en het verlagen van de windsnelheid aan de gevel zullen ervoor zorgen dat de warmteverliezen door de muren afnemen. De besparing hiervan is echter beperkt. Daartegenover staat dat het opwarmen van de gevel door de winterzon ook minder wordt, waardoor de besparing misschien wel teniet gedaan wordt.

Voor de omgeving zijn de voordelen groter:

• Beperken hittestress. Planten absorberen tot wel 50% aan zonlicht (voor fotosynthese en door verdamping) en een flink deel wordt gereflecteerd. Daardoor warmt de omgeving minder snel op. Doordat de zon de gevel achter de planten niet meer bereikt worden deze minder heet. De gevels stralen daardoor ook minder warmte uit.
• Verbetering van de leefbaarheid. Mensen voelen zich prettiger in een groene omgeving. Ook is het mogelijk bloeiende planten te kiezen waardoor het er in de warme seizoenen nog leuker uitziet.
• Biodiversiteit. De planten geven ruimte aan insecten, vogels, vleermuizen en kleine zoogdieren. In smalle straten, waar geen bomen kunnen staan, zijn soms wel klimplanten mogelijk.
• Water vasthouden. De bladeren houden (een beetje) regen vast, en de regen infiltreert bij de voet van de planten in de grond.
• Luchtkwaliteit. Planten vangen veel stoffen zoals fijnstof, stikstof- en zwaveloxiden en ozon uit de lucht. De lucht wordt daardoor schoner.
• Geluiddemping. Doordat klimplanten geluid absorberen weerkaatst het minder in de straat. Daardoor neemt de geluidsbelasting iets af.

De voordelen van de omgeving zijn nauwelijks merkbaar bij een groene gevel van één woning. Het wordt beter merkbaar als er een aantal woningen in de straat meedoen.

Kosten

Bij de directe variant (tegen de gevel) zijn de kosten beperkt als je met kleine plantjes begint. Het duurt dan wel een paar jaar voordat het groen begint te zien.

Bij de indirecte variant heb je de kosten voor de constructie. Deze bedragen één tot enkele tientjes per m² afhankelijk van het soort constructie. De goedkopere constructies hangen compleet aan de muur. De duurdere staan op palen.

Kan het bij mijn woning?

• Check bij de gemeente (Tiel) of de Omgevingsdienst (overige gemeenten) of er een vergunning nodig is. Daarin kunnen voorwaarden worden opgenomen. Als de gevel aan de straat grenst moet er in ieder geval toestemming van de gemeente zijn om tegels te verwijderen voor de klimplant.
• Woon je in een huurwoning, overleg dan ook met de verhuurder.
• Is de muur stevig genoeg? De klimplant gaat met zijn gewicht aan de gevel hangen. Ook bij wind komen er extra krachten op te staan. Ook bij de indirecte vorm kan de constructie boven tegen de gevel gemonteerd worden. Deze moet de krachten wel op kunnen vangen.
• Als je de directe vorm kiest, moet de gevel in goede staat zijn. Is de muur niet gestuukt, zitten er geen scheuren in de muur, zijn de stenen niet poreus en zijn de voegen van goede kwaliteit?
• Vangt de gevel voldoende zonlicht om de plant te laten groeien?

Aandachtspunten

• Plantkeuze:
  • Er zijn diverse keurmerken voor planten. Kijk op de keurmerkenwijzer.
  • Kies een inheemse en ziekteresistente soort. Deze gaan langer mee.
  • Stem de keuze af op de hoeveelheid zonlicht dat op de gevel valt.
  • Bekijk hoe groot planten kunnen worden en of ze sterke wortelgroei vertonen. De groeihoogte varieert per soort tussen 5 en 50 meter.
  • Kijk in welke kleur de planten bloeien en kijk ook of ze bepaalde insecten aantrekken.
  • Bekijk hoeveel onderhoud de planten nodig hebben.
  • Hechtende klimplanten zijn later moeilijk te verwijderen en ze laten bij het verwijderen resten na.
• Klimplanten worden uiteindelijk heel groot. De directe klimplanten groeien door naar de buren. Overleg met de buren voordat je aan klimplanten begint.
• Als er tegels liggen, ligt daaronder meestal zand. Graaf dit ten minste 30 cm af en vul dit met (milieuvriendelijke) aarde. Houdt bij het verwijderen van de tegels en het opvullen met aarde rekening met de groei van de wortels.
• Plant bij voorkeur in het voorjaar.

Onderhoud

Klimplanten moet je jaarlijks snoeien anders groeien ze over alles heen. Het voorjaar is de beste tijd voor het snoeien. Verwijder ook dode takken. Let bij het snoeien vooral of de ventilatieroosters van je woning het hele jaar vrij blijven.

De wortels van de klimplant mogen niet uitdrogen, dus geef ze in een lange droge periode één keer per week water. De wortels mogen ook niet te lang onder water staan. Geef dus niet teveel water.

Klimplanten hebben meestal geen voeding nodig. Wil je voeding geven, doe dat dan in het voorjaar en vooral niet teveel.